”Nếu bạn không sẵn lòng mạo hiểm sự phi thường, bạn sẽ phải chấp nhận sự bình thường” – Jim Rohn
Tôi bắt tay vào chứng khoán Việt Nam vào tháng 4 2018, một thời điểm cực kỳ hỗn loạn, đau đơn khi chỉ số VN-Index lao dốc từ đỉnh lịch sử (1,200) xuống dưới 900 chỉ trong một tháng. Hành trình gập ghềnh đó đã mang lại cho tôi một kinh nghiệm quý báu. Mặc dù tôi quyết định tham gia chứng khoán Việt Nam không đúng thời gian, và mặc dù tôi đã phải chịu thiệt thòi giống hệt như bao nhiêu nhà đầu tư khác thời điểm đó, tôi đã học được rất nhiều thứ và trau dồi kỹ năng giao dịch cổ phiếu, hoặc như người ta hay nói, chơi chứng khoán.
Thứ nhất, tôi đa thay đổi quan niệm về kinh tế – tài chính. Ngày xưa nó là chủ đề tôi không hề quan tâm đến, và tôi đã luôn thấy chán trước những phóng sự truyền hình hoặc bài báo về kinh tế và tài chính. Đó là một sai lầm bởi tôi nghĩ rằng không phải ai cũng phải làm kinh doanh, nhưng người nào cũng trong chúng ta phải có kiến thức cơ bản về kinh tế – tài chính. Lĩnh vực này thuộc về sự hiểu biết phổ thông mà ai cũng phải nắm trong đời mình. Tôi thấy tiếc mà chúng ta không được dạy tại trường học về hiểu biết tài chính dù nó là một kỹ năng sống tất yếu.
Thứ hai, trong quá trình theo dõi tin tức mọi ngày về kinh tế trong nước và nhất về các công ty và các ngành (ngân hàng, thép, hàng không…) mà tôi rót tiền vào, tôi đã học được rất nhiều về kinh tế Việt Nam nói chúng, và về các công ty mà tôi đã đầu tư nói riêng. Sự hiểu biết này giúp tôi mở rộng tầm nhìn về cuộc sống và giúp tôi gắn bó nhiều hơn với đất nước này. Theo tôi, một công dân toàn cầu (dù nam hay nữ) nhất thiết phải quan tâm đến mọi phương diện của cuộc sống hiện đại và phải có kiến thức và hiểu biết cơ bản về những lĩnh vực then chốt như kinh tế, chính trị, sự diễn biến quốc tế… Bởi mới thế này, chúng ta sẵn sàng đối đầu với các thách thức trong đời sống và làm chủ cuộc đời.
Thứ ba, chứng khoán đã dạy cho tôi nhiều bài học về mặt tâm lý, cảm xúc. Chẳng hạn, làm thế nào chúng ta phải đối mặt với mất mát khi thua lỗ, làm thế nào ta phải quản lý rủi do và mạo hiểm đến đâu? Người ta thường nghĩ rằng chứng khoán giống đánh bạc, nhưng trên thực tế, nó giống một trò chơi chiến lược. Qua việc tích luỹ kinh nghiệm và phân tích thị trường, chúng ta ngày càng thấu hiểu diễn biến của thị trường và càng có khả năng tiên đoán. Thêm nữa, chứng khoán dạy cho tôi những kỹ năng sống quan trọng như sự kiên nhẫn hoặc khả năng nhìn, nghĩ về lâu dài.
Nếu bạn có ý định đầu tư vào chứng khoán, bạn hãy làm những điều như sau:
- đăng ký tham gia một khoá học cơ bản về chứng khoán: ‘những khoá học của ”Viet Stock” chẳng hạn, hoặc nếu bạn biết tiếng Anh, có hàng loạt khoá học trực tuyến (trên Udemy hay Skillshare chẳng hạn),
- nghiên cứu kỹ, thấu đáo về công ty trước khi quyết định đầu tư vào cổ phiếu của nó: những kết quả kinh doanh, kế hoạch kinh doanh vào năm tới, biểu đồ giá cổ phiếu trong thời gian qua, giao dịch của NĐT nước ngoài, tin tức trong ngành, vân vân. Hãy nhớ nguyên tắc cơ bản: mua đáy bán đỉnh (buy low, sell high).
- Warren Buffet từng nói rằng bán một cổ phiếu chỉ vì giá của nó đi xuống là điều ngốc nghếch nhất mà chúng ta có thể làm. Nói cách khác, nếu bạn tin vào công ty nào đó, nếu công ty làm kinh doanh tốt và có triển vọng tốt thì đừng bán cổ phiếu của nó chỉ vì thị trường điều chỉnh hoặc phản ứng tiêu cực vì lý do nào đó. Một khi rót tiền vào cổ phiếu, bạn hãy giữ nó một thời gian nhất định. Nhiều nhà đầu tư mới bắt đầu mắc sai lầm này và bán cổ phiếu ngay khi thua lỗ vì sợ hãi, rồi thất vọng và quyết định ngưng chơi chứng khoán. Chứng khoán lên xuống, biến động như sóng biển, bản chất của nó rất dao động, và nhà đầu tư phải cứng bóng vía và biết chơi một cách khéo léo đúng như một người lướt sóng.
- Để giảm tối đa rủi ro, bạn phải đa dạng hoá (diversify) danh mục đầu tư của mình chứ không đặt tất cả trứng vào cùng một giỏ. Điều đó có nghĩa là bạn phải đầu tư vào khoảng 5-10 công ty trong nhiều ngành khác nhau. Bởi nếu một ngành chìm vào khủng khoáng, điều đó sẽ có ảnh hưởng hạn chế trên danh mục của bạn. Vả lại, các công ty có vốn hoá lớn luôn là một lựa chọn an toàn hơn để đầu tư cố phiếu.
- Bạn phải theo dõi tin tức, nghiên cứu và không ngưng học về chứng khoán. Tuy nhiên, theo một nghiên cứu, bạn càng mải mê đọc tin tức hàng ngày và theo dõi mỗi biến động của thị trường, bạn càng có khả năng mất tiền vì những quyết định hấp tấp, bốc đồng (rút tiền vì thị trường lao dốc hoặc mua cổ phiếu gấp khi thị trường tăng lên vì sợ bỏ lỡ cơ hội tốt).